ANALIZA GENERALSTABA VOJSKE JUGOSLAVIJE O STAVU DOMACE I INOSTRANE JAVNOSTI PREMA JUGOSLOVENSKOJ ORUZANOJ SILI

Predstava o VJ u domacoj javnosti “relativno povoljna i stabilna". Najzastupljeniji prilozi “neutralnog" karaktera. Poruke sa negativnom konotacijom - najcesce iz Zapadnih i islamskih zemalja.

Nasledje koje je vojnim i politickim fijaskom nekadasnje JNA u sukobima na prostorima bivse SFRJ pocetkom devedesetih preneto na pleca Vojske Jugoslavije, jedan je od osnovnih razloga stvaranja nepovoljne slike o njoj. Kako je predoceno novinarima na nedavno odrzanoj prvoj redovnoj konferenciji Informativne sluzbe Generalstaba VJ za domace medije, ta okolnost bila je razlog da se vojni vrh ozbiljnije pozabavi izgradnjom novog imidza, poverenja i istrazivanjem “stava" ovdasnjih i inostranih sredstava informisanja i jugoslovenske javnosti prema sebi. Ovo poslednje, bilo je centralna tema pomenutog dogadjaja.

Prema podacima dobijenim kvalitativnom i kvantitativnom analizom informacija i komentara u vezi sa VJ, objavljenim u domacim sredstvima informisanja, kao i istrazivanjima instituta iz oblasti drustvenih i politickih nauka sprovedenim na teritoriji SRJ, kako stoji u zvanicnom materijalu organa informisanja Vojske, predstava o VJ je “relativno povoljna i stabilna", a u poredjenju sa ostalim drzavnim organima - policijom, sudstvom, srpskom i saveznom vladom, po iskazanom poverenju gradjana - zauzima prvo mesto.

Preispitivanjem “usmerenosti poruka o VJ u javnosti SRJ" grupisanih u cetiri tipa - “afirmativne", “ neutralne", “kriticke" i “tendenciozne", u periodu od 1995. do 1997., na prosecno 8400 novinarskih dela godisnje, evidentirana su manja pomeranja: afirmativne su sa pet procenata od ukupnog broja “emitovanih" u 1995. godini, tokom naredne porasle na osam odsto i taj nivo je zadrzan i u protekloj 1997.; po ucescu najzastupljenije “neutralne" poruke, sa 72 odsto u prvoj posmatranoj godini, posle manjeg porasta 1996., ucesce u stvaranju medijske slike tokom prosle godine opalo je na 69 odsto; najdrasticnija promena, medjutim, uocava se kod poruka okvalifikovanih kao “kriticke" i “tendenciozne" - ucesce prvih, sa 15 odsto u ’95., do protekle godine smanjilo se na devet, dok je zastupljenost najnegativnijih sa nivoa od osam odsto, od pre tri godine, u 1997. porasla na 14. Iz toga proizlazi da je od svih novinarskih radova objavljenih u toku poslednje tri godine , 71 odsto “neutralno" (ova kategorija nije do kraja pojasnjena), dok je “tendencioznost" na drugom mestu, a zatim, priblizno ujednaceno, “kriticnost" i “afirmativnost".

Analiza konotacija sa kojima je domaca vojna sila predstavljena u inostranim medijima, kako je predoceno, daje nesto drugaciju sliku kako u iskazanim rezultatima, tako i u parametrima uzetim u obzir tom prilikom (uz nepoznat broj analiziranih priloga u odnosu na ispitivanje “stava" domacih medija, uvedena je kategorija “ekstremno negativno"). Prema zvanicnom izvestaju, prilozi “neutralnog" karaktera, i u ovom slucaju su najzastupljeniji sa trogodisnjim prosekom od oko 40 odsto (1997. godine - oko 45). Prilicno ujednaceno, generalno posmatrano, slede ih “kriticnost" i “tendencioznost", pri cemu je primetan izvestan “preokret". Naime, zastupljenost prvih je protekle godine, u odnosu na 1995. udvostrucena, dok je ucesce negativne kategorije opalo za vise od pola. “Afirmativnost" i “ekstremno negativna konotacija" su, tokom sve tri posmatrane godine, po svojoj zastupljenosti u kreiranju slike o VJ u inostranim glasilima, varirale izmedju jedan i dva odsto. Pritom, kako je dodatno obrazlozeno, poruke sa negativnom konotacijom dolaze uglavnom iz zapadnih i islamskih zemalja. Kao opsti zakljucak se navodi da je ukupni odnos pozitivnih prema negativnim 47 prema 53 i preovladava misljenje da u inostranoj javnosti “ i dalje dominira relativno nepovoljna predstava o jugoslovenskoj vojsci". Osim toga, tvrdi se da se “preovladjujuca nepovoljna predstava o VJ u javnosti zapadnih zemalja, od 1992. godine, kretala srazmerno sa stavom medjunarodne zajednice prema Saveznoj Republici Jugoslaviji".

Miran Milunovic