IZLOZBE: JELENA TRPKOVIC, CRTEZI, GALERIJA “HAOS"

Jelena Trpkovic, beogradski djak (rodjena u Beogradu 1952, slikarstvo i postdiplomske studije na Fakultetu likovnih umetnosti zavrsila u klasi Stojana Djelica) sa dva naizmenicna stalna radna i zivotna prebivalista u Dubrovniku i Beogradu, izlozila je u Galeriji “Haos" ciklus crteza i slika koji je posvecen samo jednom motivu - ostrvu Lokrum.

Usredsredjenost slikara na jedan motiv vrlo je cesto mesto u tradicionalnoj i savremenoj umetnosti. Motivi za ovakvo tematski koncentrisano likovno delovanje veoma su razliciti: od toga da je umetnicima potrebno da na jednoj temi dugotrajnim radom i ponavljanjima detaljno iskazu njihova kreativna shvatanja, preko zelje da se stvore ciklusi jedinstvenog formalnog ili semantrickog sadrzaja, sve do razrade odredjenih estetickih koncepcija u jednoj temi cime se definisu odredjene umetnicke skole. Naravno da sem ovih formalnih, spoljasnjih postoje i oni skriveniji, unutrasnji, razlozi koji stoje utemeljeni u najdubljem smislu egzistencije i njemu adekvatnom kreativnom cinu. U izlozenim radovima Jelene Trpkovic na ovoj ekspoziciji nesumnjivo se identifikuju egzistencijalni i zivotni motivi umetnickog rada.

Crtezi i slike sa ove izlozbe nastali su u periodu izmedju 1991. i 1997. godine, dakle u najvecem delu za vreme poslednjeg jugoslovenskog rata. Ako se tome doda i cinjenica da je suprug Jelene Trpkovic, znameniti hrvatski i srpski pesnik Milan Milisic tragicno nastradao u jednom bombardovanju Dubrovnika na pocetku rata upravo u kuci u kojoj su oni ziveli, tada se smisao ovih crteza i slika, njihov izgled i razlog nastajanja mnogo jasnije i preciznije sagledavaju.

Ocito da u ovom slucaju nije bitno definisanje odredjene slikarske poetike (a ako je to ipak vazno, ono se kao motiv rada nalazi u drugom planu), niti je u pitanju likovno istrazivanje sadrzaja jednog slikarskog motiva (mada bi i to moglo biti tacno da se ne znaju pomenute zivotne cinjenice Jelene Trpkovic), a ponajmanje demonstriranje pripadnosti nekoj stilskoj skoli, vec najdirektnije svedocenje o jednom duhovnom i psiholoskom stanju izrazenom dramaticnim sukobima crnog i belog u crtezima te preovladjujucom tamnom gamom bez svetla u slikama. Dramaturgiji svetlo-tamnog u ovim radovima dat je izrazitit subjektivni i autorski pecat, jedna individualna poetika puna lirskih, setnih, usamljenickih tonova toliko retkih u danasnjem slikarstvu.

A motiv ostrva, kao izolovanog i usamljenog mesta, metaforicki je govor o njoj samoj, o nama u ovom vremenu i o sudbini koja ce nas po svemu sudeci pratiti duzi period i u buducnosti. Znakovi koji se na ovaj nacin razaznaju na radovima Jelene Trpkovic postaju time znacima vremena, simbolima tragicne epohe koja je ovu umetnicu pogodila na najdirektniji nacin a ostale ostavila u stanju nemih svedoka i bespomocnih saucesnika.

Povodom ovih radova Jelene Trpkovic Vesna Krmpotic je zapisala: “I u stihu i na slici, u vidu slikara i u sluhu pjesnika, carolijski otok izmice konacnom odredjenju. Niti je magija, niti fizika, niti tvrdi ista, niti porice ista. Preostaje mu da bude nase vlastito pitanje o nama, neodgovoreno pitanje, ni magija ni fizika, podsjetnik na jedinu pravu covjekovu karijeru: da sazna tko je, kuda je, zasto je i covjek i Lokrum. Upit se dize u svijesti kao poziv na dvoboj. Neprihvacen, taj poziv postaje nocna mora opsjedajuca zudnja da se skine krinka najpre Lokrumova, pa onda nasa, ili obratno, svejedno, ionako smo braca blizanci". Receno na poeticki nacin, to bi bio i onaj konacni motiv koji je pokrenuo i kreativno nagonio ovu slikarku da tako istrajno, dugo i posveceno godinama stvara isti ciklus crteza i slika jednog ostrva Lokruma, kako se ono vidi iz njenog dubrovackog prebivalista i kako ona sada zeli da nas o njemu vizuelno informise a sebe psiholoski projektuje.

Jovan Despotovic