DOKUMENTI: ZAKON O JAVNOM INFORMISANJU CRNE GORE (1)

Sloboda javnog informisanja garantovana na nivou medjunarodnih standarda

Skupstina Crne Gore usvojila je Zakon o javnom informisanju na sednici odrzanoj 12. februara 1998. godine. Javna glasila su duzna da u roku od dva meseca usaglase svoju organizaciju i opsta akta s novim zakonom. “Nasa Borba" objavljuje integralni tekst Zakona koji je bio pred poslanicima crnogorskog parlamenta

I. OSNOVNE ODREDBE

Clan 1

Radi obezbjedjenja ustavom zagarantovane slobode misli i javnog izrazavanja misljenja, slobode stampe i drugih vidova javnog informisanja i prava gradjana na objektivno i pravovremeno obavjestavanje o svim dogadjajima i pitanjima od interesa za njihov zivot i rad, Republika Crna Gora (u daljem tekstu: Republika) obezbjedjuje i jamci slobodu javnog informisanja.

Sloboda javnog informisanja garantuje se na nivou standarda koji su sadrzani u medjunarodnim dokumentima o ljudskim pravima i slobodama (OUN, OEBS, Savjet Evrope, EU).

Ovaj zakon, i podzakonska akta donijeta na osnovu njega, treba tumaciti u skladu s principima Evropske konvencije o ljudskim pravima i uz koriscenje prakse precedentnog prava Evropskog suda i Evropske komisije za ljudska prava.

Clan 2

Sloboda javnog informisanja obuhvata slobodu izrazavanja razlicitog misljenja; slobodu istrazivanja, prikupljanja, sirenja, objavljivanja i primanja informacija; slobodu nesmetanog pristupa svim izvorima informacija i slobodu osnivanja preduzeca, ustanova i agencija, koji obavljaju informativnu novinsko- izdavacku ili radio-difuznu djelatnost, u svim oblicima svojine.

Clan 3

Javno informisanje obavlja se posredstvom javnih glasila.

Pod javnim glasilom podrazumijevaju se stampa, radio i televizijske stanice, informativne agencije i druga javna glasila.

Pod stampom se podrazumijevaju novine, casopisi, revije i druge periodicne i neperiodicne publikacije.

Radio i televizijske stanice su javna glasila, ciji osnivaci, u okviru svoje osnovne djelatnosti, proizvode i emituju radio i televizijski program.

Informativne agencije su javna glasila ciji osnivaci, u okviru svoje osnovne djelatnosti, prikljucaju, obradjuju i distribuiraju informacije korisnicima po trzisnim uslovima.

Druga javna glasila su stampani, audio-vizuelni i ostali oblici, proizvedenih i distribuiranih informacija, namijenjenih javnosti, na nacin koji je tipican za javna glasila.

Clan 4
Zabranjena je cenzura stampe i svih drugih vidova javnog informisanja.
Niko nema pravo da nezakonito ogranici slobodu javnog informisanja, rad javnog glasila i njegovih predstavnika, ili da prinudom utice na njihov rad.
O prirodi slobode javnog informisanja odlucuje sud po hitnom postupku.
Monopol u javnom informisanju nije dozvoljen.
Zastita od monopola obezbjedjuje se posebnim zakonom.

Clan 5

Sva fizicka i pravna lica imaju pravo da, pod jednakim uslovima, ucestvuju u javnom informisanju. Strana pravna i fizicka lica, pod jednakim uslovima, ucestuju u javnom informisanju saglasno odredbama ovog zakona.

Republika je duzna da podstice i pomaze raznovrsnost svih vidova informisanja, visestranost ideja i misli u javnom informisanju i primjenu savremenih tehnologija koje omogucavaju neposrednu komunikaciju s izvorima informacija kod nas i u svijetu.

Clan 6

Javna glasila su duzna da objavljuju tacne, objektivne, blagovremene i potpune informacije o svim dogadjajima i pojavama, postujuci novinarsku etiku i profesionalni kodeks.

Javna glasila su duzna postovati privatnost i dostojanstvo gradjana.

Tajnost pisma i drugih sredstava licnog komuniciranja gradjana je nepovrediva i ne moze se zloupotrijebiti u javnom informisanju.

Clan 7

Zabranjeno je objavljivati informacije prikupljene na nezakonit nacin (prislusnim uredjajima, skivenim kamerama i mikrofonima, iz tajnih dosijea zastitno-obavjestajnih sluzbi, kradjom i drugim vrstama zloupotrebe).

Javno glasilo ne moze objavljivati ili reprodukovati informacije kojima se reklamiraju oruzje, uzivanje opojnih droga, duvana, alkohola i lijekova bez medicinskog nadzora.

Javna glasila u Republici moraju stititi integritet maloljetnih lica.

Javna glasila ne mogu intervjuisati ili fotografisati lica, o pitanjima koja se ticu njihovog licnog dobra, u odsutnosti ili bez pristanka roditelja ili drugog pravnog ili fizickog lica odgovornog za djecu.

Javna glasila ne smiju objavljivati identitet maloljetnih lica ispod 16 godina starosti umijesanih u krivicna djela, bilo kao zrtve ili kao optuzeni.

Maloljetna lica ispod 18 godina starosti ne smiju se politicki intervjuisati.

Clan 8
Informacije kojima raspolazu organi zakonodavne, izvrsne i sudske vlasti, organi jedinica lokalne samouprave, preduzeca i ustanove kojima su povjerena javna ovlascenja, dostupne su novinarima, pod jednakim uslovima, u skladu s propisima o radu tih organa i otvorenoscu izvora informacija.
Ovlasceno lice, u organu iz stava 1 ovog clana, duzno je, na zahtjev novinara, dati informacije iz djelokruga rada tog organa, osim ako su zakonom te informacije utvrdjene kao tajna.
Posebni zakon kojim se pojedine informacije i podaci utvrdjuju kao tajna mora biti u skladu sa standardima sadrzanim u medjunarodnim dokumentima o ljudskim pravima i slobodama.
Ovlasceno lice odgovorno je za tacnost, potpunost i pravovremenost datih informacija.

Clan 9

Republika obezbjedjuje sredstva za ostvarivanje prava gradjana na javno informisanje, zajamcenih ustavom i zakonom, bez ikakve diskriminacije po osnovu programskih sadrzaja.

Rad javnih glasila se finansira iz sredstava osnivaca, sredstava koje javno glasilo ostvari trzisnim poslovanjem i sredstava koja se obezbjedjuju iz drugih izvora, u skladu sa zakonom.

Republika obezbjedjuje i materijalno pomaze javno informisanje na jezicima i pismima nacionalnih i etnickih grupa.

Republika obezbjedjuje i materijalno pomaze javno informisanje na albanskom jeziku.

Republika obezbjedjuje sredstva za informisanje lica ostecenog sluha i vida.

Republika materijalno pomaze asocijacije ciji su clanovi javna glasila, bez obzira na oblik svojine, a po osnovu programa rada asocijacije.

Obim finansijskih sredstava, iz ovog clana, i nacin njihovog koriscenja utvrdjuju se budzetom Republike.

Clan 10

Inostrana informativna djelatnost u Republici uredjuje se posebnim zakonom.

II. OSNIVANJE, UPRAVLJANJE, UREDJIVANJE, FINANSIRANJE, IZDAVANJE I PRESTANAK RADA JAVNIH GLASILA

1. Osnivanje javnih glasila

Clan 11

Javno glasilo mogu osnovati pravno ili fizicko lice, u svim oblicima svojine.

Strano pravno i fizicko lice moze biti osnivac javnog glasila u Republici.

Clan 12

Republika ili jedinice lokalne samouprave osnivaju pravna lica koja obavljaju informativnu, novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost i javna glasila, kada je vrsenje njihove djelatnosti nuzan uslov za ostvarivanje ustavom i zakonom zajamcenih prava gradjana na javno obavjestavanje.

Akt o osnivanju pravnog lica i javnog glasila, ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, donosi nadlezna skupstina u skladu sa zakonom.

Clan 13

Aktom o osnivanju, pravnom licu koje obavlja informativnu, novinsko-izdavacu ili radio-difuznu djelatnost, a ciji je osnivac Republika ili jedinica lokalne samouprave, mogu biti povjerena odredjena javna ovlascenja i posebna ovlascenja osnivaca u odnosu na unutrasnju organizaciju, nacin rada, izvrsenje obaveza radi kojih se osniva pravno lice, statusne promjene i dr, kada je to neophodno radi ostvarivanja javnog interesa.

Republika moze, u pravnom licu iz stava 1 ovog clana, preduzimati mjere zastite javnog interesa, saglasno posebnom zakonu.

Clan 14

Javno glasilo osniva se slobodno, bez odobrenja, uz upis kod republickog organa uprave nadleznog za poslove javnog informisanja (u daljem tekstu: nadlezni republicki organ uprave).

Radio ili televizijska stanica osniva se na osnovu odobrenja organa uprave, iz stava 1 ovog clana, koje se odnosi na posebne tehnicke uslove u pogledu koriscenja frekvencija i ispunjenje minimalnih tehnickih uslova za emitovanje radio ili televizijskog programa.

Clan 15

Javna glasila osnivaju ustanove, preduzeca ili agencije registrovane u sudskom registru za novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost.

Fizicka lica, politicke stranke, udruzenja gradjana, vjerske, obrazovne, kulturne, sportske, zdravstvene i druge organizacije i udruzenja mogu osnivati javna glasila iz domena stampe, bez osnivanja i registracije preduzeca ili ustanove.

Clan 16

Javno glasilo osniva se aktom o osnivanju, u skladu sa zakonom.

Akt o osnivanju javnog glasila sadrzi:

* naziv javnog glasila,

* prebivaliste odnosno sjediste osnivaca i izdavaca javnog glasila,

* osnove programske orijentacije javnog glasila,

* izvor i nacin finansiranja javnog glasila,

* prava i obaveze osnivaca prema javnog glasilu,

* nacin upravljanja javnim glasilom (organi, njihov sastav, nacin izbora i nadleznosti),

* ime lica koje vrsi funkciju glavnog i odgovornog urednika,

* ime lica koje je ovlasceno za podnosenje prijave za upis u evidenciju javnih glasila.

Clan 17

Osnivac javnog glasila je duzan da, prije pocetka rada javnog glasila, podnese nadleznom republickom organu uprave prijavu za upis javnog glasila u evidenciju javnih glasila.

Prijavu za upis u evidenciju javnih glasila podnosi ovlasceno lice, uz dokumentaciju propisanu zakonom.

Postupak prijavljivanja i nacin vodjenja evidencije javnih glasila propisuje nadlezni republicki organ uprave.

Clan 18

Nadlezni republicki organ uprave duzan je da izvrsi upis javnog glasila u evidenciju javnih glasila, ukoliko su ispunjeni uslovi predvidjeni zakonom i da o tome obavijesti osnivaca u roku od 15 dana od dana prijema prijave.

Ako organ uprave iz stava 1 ovog clana ne obavijesti osnivaca u roku od 15 dana od dana prijema prijave, smatrace se da je to javno glasilo evidentirano.

Clan 19

Osnivac, odnosno izdavac javnog glasila duzan je da o svakoj promjeni podataka iz akta o osnivanju i o prestanku rada javnog glasila, radi evidentiranja, pismeno obavijesti nadlezni republicki organ uprave, u roku od 15 dana od dana nastale promjene.

2. Upravljanje pravnim licem koje obavlja informativnu, novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost

Clan 20

Zakonom, aktom o osnivanju i opstim aktom, uredjuje se nacin upravljanja pravnim licem koje obavlja informativnu, novinsko izdavacku ili radio-difuznu djelatnost.

U pravnom licu, iz stava 1 ovog clana, a ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, obrazuju se sljedeci organi upravljanja: upravni odbor, nadzorni odbor i direktor.

Nadleznost ovlascenja, sastav i nacin rada i odlucivanja organa upravljanja pravnim licem, iz stava 2 ovog clana, uredjuju se zakonom, aktom o osnivanju i opstim aktom pravnog lica.

Predstavnici zaposlenih u pravnom licu, iz stava 2 ovog clana, ucestvuju u upravljanju, na nacin i pod uslovima utvrdjenim zakonom i aktom o osnivanju.

Can 21

Upravni odbor pravnog lica, koje obavlja informativnu, novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost, a ciji je osnivac Republika ili jedinica lokalne samouprave, imenuje nadlezna skupstina, na predlog Vlade Republike Crne Gore, odnosno nadleznog organa jedinice lokalne samouprave.

Upravni odbor pravnog lica ima najmanje pet, a najvise jedanaest clanova i imenuje se na period od cetiri godine.

Clan 22

Nadzorni odbor pravnog lica, koje obavlja informativnu, novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost, a ciji je osnivac Republika ili jedinica lokalne samouprave, imenuje nadlezna skupstina, na predlog Vlade Republike Crne Gore, odnosno nadleznog organa jedinice lokalne samouprave, na period od cetiri godine.

Nadzorni odbor vrsi poslove kontrole zakonitosti rada poslovodstva preduzeca.

Nadzorni odbor je duzan da na zahtjev osnivaca podnese izvjestaj o materijalno-finansijskom poslovanju javnog glasila, a najmanje jedanput godisnje prilikom razmatranja izvjestaja o ostvarivanju programske orijentacije javnog glasila.

Izvjestaj iz prethodnog stava obavezno se dostavlja, radi davanja misljenja, predlagacu budzeta Republike, odnosno jedinice lokalne samouprave.

Clan 23
Direktora pravnog lica, koje obavlja informativnu, novinsko-izdavacku ili radio-difuznu djelatnost, a ciji je osnivac Republika ili jedinica lokalne samouprave, bira upravni odbor tog pravnog lica, na osnovu javnog konkursa, na period od cetiri godine.
Kandidati za direktora obavezni su podnijeti program razvoja preduzeca, ustanove ili agencije.
Upravni odbor duzan je da preispita odgovornost direktora ukoliko to zatrazi nadzorni odbor.
Ukoliko upravni odbor ne postupi po zahtjevu iz stava 3 ovog clana, nadzorni odbor je duzan da o tome obavijesti osnivaca.

3. Uredjivanje javnog glasila

a) Programska orijentacija

Clan 24

Programsku orijentaciju, nacin rada, prava, obaveze i odgovornosti u javnom glasilu utvrdjuje osnivac javnog glasila.

Programska orijentacija javnog glasila ne smije biti usmjerena na nasilno rusenje ustavnog poretka, narusavanje teritorijalne cjelokupnosti Republike i Savezne Republike Jugoslavije, krsenje zajamcenih sloboda i prava covjeka i gradjanina ili izazivanje nacionalne, rasne ili vjerske netrpeljivosti ili mrznje.

Clan 25

Programsku orijentaciju javnog glasila, posredstvom kojeg Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave ostvaruje javni interes u informativnoj sferi, utvrdjuje Skupstina Republike, odnosno jedinice lokalne samouprave, na prijedlog programskog odbora, za period od cetiri godine, u roku od 60 dana od dana imenovanja programskog odbora.

Programska orijentacija, iz stava 1 ovog clana, mora da obezbijedi, po obimu, kvalitetu i sadrzini, ostvarivanje prava na javno informisanje na albanskom jeziku.

b) Programski odbor

Clan 26
Javno glasilo, ciji je osnivac Republika, odnosno jedinica lokalne samouprave, ima programski odbor.
Programski odbor javnog glasila imenuje nadlezna skupstina, iz reda predstavnika koje predloze stranke, na period od cetiri godine. Programski odbor cini jednak broj predstavnika stranaka zastupljenih u Skupstini Republike, odnosno skupstini jedinice lokalne samouprave.
U roku trajanja mandata programskog odbora stranka moze povuci svog clana i predloziti nadleznoj skupstini imenovanje novog.
U radu programskog odbora, bez prava na odlucivanje, ucestvuje glavni i odgovorni urednik javnog glasila. Programski odbor javnog glasila radi otvoreno za javnost.
Programski odbor javnog glasila donosi poslovnik o radu.

Clan 27

Programski odbor javnog glasila predlaze osnivacu programsku orijentaciju, kontinuirano prati i analizira njenu realizaciju i razmatra prigovore pravnih i fizickih lica na postovanje slobode javnog informisanja u radu javnog glasila.

Programski odbor, dvotrecinskom vecinom ukupnog broja clanova, utvrdjuje predlog programske orijentacije javnog glasila i odlucuje o izboru i razrjesenju glavnog i odgovornog urednika.

Programski odbor na zahtjev osnivaca, a najmanje jedanput godisnje, do kraja januara tekuce godine za prethodnu godinu, podnosi izvjestaj o ostvarivanju programske orijentacije.

Ako programski odbor ne podnese osnivacu predlog programske orijentacije ili izvjestaj o njenom ostvarivanju, razrjesava se po hitnom postupku.

Posaljite nam vas komentar! Izbor vasih reagovanja i misljenja objavljujemo.
© 1997 Yurope & ,,Nasa Borba" / Sva prava zadrzana /