U periodu od 01. do 07. 07. 1997. godine zapocinje niz multidisciplinarnih istrazivanja pod organizacijom Geografskog istrazivackog drustva Beograd. Planira se da se istrazivanja na ovom terenu nastave i u naredne dve godine.
Jugoistocno od Nisa (15 km od grada), Jelasnicka reka usekla je na obroncima Suve Planine, klisuru ukupne duzine 4 kilometara, maksimalne sirine do 30 metara. Klisuri se moze prici asfaltnim putem od Nisa, koji vodi preko Niske Banje do Jelasnice i dalje do same klisure.
Teren je uglavnom izgradjen od dolomitskih krecnjaka i kao takav bio je pogodan za usecanje klisure i stvaranje mnogih geomorfoloskih oblika, kao sto su prirodni mostovi (prerasti) i mnogobrojna udubljenja i pukotine u krecnjaku, od kojih su najbrojnije okapine. Ovu pojavu opisuje i Jovan Cvijic u svojim sabranim delima "GEOGRAFIJA KRASA": "Mnogobrojnije od pravih pecina, okapine su upravo ornamentika klisura i strmih planina krecnjackih. Mracni otvori njihovi su po pravilu veci od grotla pravih pecina. Njihova unutrasnjost je vecinom lako pristupacna. Ima ih pri dnu klisura, u samom nivou reka, tako da ih voda zapljuskuje, a i na velikoj visini po stranama klisura. U Jelasnickoj klisuri pod Suvom Planinom ima nekoliko okapina. One su u dolomitickom krecnjaku koji se lako raspada i pun je pukotina, te su i sve okapine u Jelasnickoj klisuri njima predisponirane. Dve od njih imaju imena: jedna se zove Latinska Crkva, zagradjena je bila zidom i pred njom ima razvalina, druga, koja se zove Skrivnica na visokom odseku je i tesko pristupacna."
Jelasnicka klisura je karakteristicna i po tome sto se na tom podrucju preplicu uticaji planinske, mediteranske i umereno-kontinentalne klime.
Svi ovi uslovi, kao i postojanje nalazista mrkog uglja, pocetkom XVII veka doveli su do stvaranja rudarske naseobine - Jelasnica. Rudnik je danas zatvoren a Jelasnica je prerasla u poljoprivredno naselje sa 3500 stanovnika.
Ucesnici su 20 srednjoskolaca, studenata i postdiplomaca iz Beograda, Nisa i Kikinde (clanovi Geografskog istrazivackog drustva Beograd,
| Prijavljivanje ucesnika i podnosenje projekata | do 31. 01. 1997. godine. |
| Selekcija ucesnika | do 05. 02. 1997. godine. |
| Obavestavanje odabranih ucesnika | do 15. 02. 1997. godine. |
| Prvi odlazak u Jelasnicu | do 01. 04. 1997. godine. |
| Realizacija istrazivackih projekata | od 01. 07. do 07. 07. 1997. godine. |
| Podnosenje izvestaja | do 31. 10. 1997. godine. |
Putne troskove do Nisa snose sami ucesnici (prevoz u sopstvenoj reziji), dok je prevoz svih ucesnika od Nisa do Jelasnice (15km), organizovan.
Smestaj svih ucesnika istrazivacke akcije bice u osnovnoj skoli u Jelasnici ili u zadruznom domu Jelasnice. Spavanje je u ucionicama osnovne skole (ili u zadruznom domu) na podmetacima u vrecama za spavanje.
Ishrana ucesnika bice organizovana u smestajnom objektu, a pripremanje hrane bice organizovano izmedju samih ucesnika.
Strucnu saradnju obezbedice saradnici Geografskog istrazivackog drustva sa Geografskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Geografskog fakulteta Univerziteta u Pristini, Geografskog instituta "Jovan Cvijic" pri Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, Geokarte, Saveznog i Republickog hidrometeoroloskog zavoda.
"Jelasnicka klisura '97" obuhvata vise projekata i podprojekata koji imaju zajednicki cilj da daju jasnu sliku o stanju podrucja Jelasnicke klisure, kada je rec o mogucoj zastiti njene okoline od strane drzave. Nase je misljenje da ce finalna studija imati velik odjek u javnosti, te ce Jelasnica sa Jelasnickom klisurom dobiti mesto koje zasluzuje kao veliko bogatstvo koje predstavlja svojim prirodnim karakteristikama.
Ove godine zapocinju geografska i bioloska istrazivanja pomenutog terena, sa tendecijom ukljucivanja veceg broja istrazivaca i iz drugih oblasti u narednom periodu.
Recenzent naucno-istrazivackog projekta "Jelasnicka klisura '97." je dr Verka Jovanovic sa Geografskog instituta "Jovan Cvijic" u Beogradu (recenzija prilozena).
Na istrazivackoj akciji Geografskog istrazivackog drustva Beograd, na podrucju Jelasnicke klisure, iz oblasti fizicke geografije bice izvrsena geomorfoloska, hidroloska i klimatoloska istrazivanja. Koordinator ovih istrazivanja bice Aleksandar Petrovic, koordinator grupe za fizicku geografiju Geografskog istrazivackog drustva.
UVOD:
U dosadasnjim pregledima postojece literature koja se bavi problematikom Jelasnicke klisure, nisu pronadjeni podaci o postojanju geomorfoloske karte ovog podrucja. U dosadasnjim obilascima ovog terena, uverili smo se u geomorfolosku karakteristicnost ove klisure, te smatramo da su svi preduslovi za realizaciju ovog projekta ispunjeni.
CILj I ZADACI:
Zahtevi sistemske i kompleksne proucenosti elemenata i procesa u reljefu Zemljine povrsine, za potrebe brojnih grana privrede i nauke, mogu se u potpunosti ispuniti izradom odgovarajucih detaljnih geomorfoloskih karata.
DINAMIKA RADA:
Izrada geomorfoloske karte je planirana u vise etapa:
podnosilac projekta
Petrovic Aleksandar
UVOD
Na osnovu dostupne literature koja se bavi podrucjem Jelasnicke klisure, stice se utisak da je ovo podrucje detaljno obradjeno kako po pitanju geomorfologije, tako i hidrologije. Potreba za istrazivanjem ipak postoji jer svi radovi iz ranijeg perioda obradjuju Jelasnicku reku pre izgradnje odvoda sa izvorista za vodosnabdevanje grada Nisa.
CILj ISTRAZIVANjA
Potreba za nova istrazivanja morfometrijskih karakteristika Jelasnicke reke javlja se zbog globalnih promena morfometrijskih karakteristika nakon izgradnje odvoda za vodosnabdevanje Nisa.
PERIOD I DINAMIKA ISTRAZIVANjA
Celokupno istrazivanje bice sprovedeno u periodu od 01. do 07. 07. 1997. godine. Paralelno sa terenskim istrazivanjima (obilazak terena, merenje parametara same reke...) bice sproveden i kabinetski deo istrazivanja (unosenje promena na topografsku kartu, iscrtavanje tematskih karata, iscrtavanje hipsometrijske krive...).
UCESNICI I STRUCNI SARADNICI
Za uspesnu realizaciju istrazivackog projekta potrebna su tri ucesnika.
Strucnu saradnju na realizaciji ovog projekta obezbedice saradnici GID-a sa Geografskog instituta "Jovan Cvijic" pri Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, Geografskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i Saveznog hidro-meteoroloskog zavoda.
REZULTATI
Rezultati sa ovog istrazivanja bice prezentovani u vidu kompletnog izvestaja sa svim tematskim kartama i tabelarno predstavljenim morfometrijskim karakteristikama Jelasnicke reke, najkasnije do kraja 1997. godine.
podnosilac projekta
Vlada Matic
Na podrucju Jelasnicke klisure u periodu od 01. 07. do 07. 07. 1997. godine bice izvrsena istrazivanja iz oblasti klimatologije. Bice obradjeni odredjeni klimatski elementi: insolacija, padavine, temperatura vazduha, vetrovi...
Bice uzeta dva perioda od po dvadeset godina - period I (1956. do 1976.) i period II (1976. do 1996.), posmatranje promene meteoroloskih parametara i uporedjivanje vrednosti za posmatrane periode kako bi bio uzet jedan za reprezentativni. Paznja bi bila obracena na insolaciju i padavine zbog njihovog visestrukog znacaja na biljni svet i vegetaciju a kako je rec o klisuri, bice obracena paznja i na temperaturu vazduha, zbog mogucnosti javljanja temperaturnih inverzija. Bice izracunate srednje vrednosti, temperaturna kolebanja, srednji godisnji tok padavina, obradjeni pluviometrijski rezim, broj padavinskih dana u godini, redosled vetrova...
Bice proucen i uticaj klime na organizam coveka, kao i znacaj klime za razvoj turizma.
podnosilac projekta
Jelena Lukovic
Na istrazivackoj akciji Geografskog istrazivackog drustva Beograd, iz oblasti drustvene geografije bice izvrsena turizmoloska istrazivanja kao i istrazivanja iz oblasti agrarne geografije. Koordinator istrazivanja iz ove oblasti bice Jelena Sreckovic, koordinator grupe za drustvenu geografiju Geografskog istrazivackog drustva.
Osnovni zadatak istrazivanja bio bi utvrdjivanje fundamentalnih turistickih parametara znacajnih za razvoj seoskog turizma. Poznato je da seoski turizam u poslednje vreme dobija sve vecu afirmaciju za razvoj u nasoj zemlji, a pretpostavka je da su mogucnosti za njegov razvoj u Jelasnici pogodne, sto bi istrazivanje trebalo da potvrdi.
OSNOVNE TEZE ISTRAZIVANjA
Predvidja se izrada anketnih upitnika koji obuhvata 10% ukupnog broja domacinstava. Uzimaju se reprezentativnija gazdinstva. Anketni upitnik treba da odgovori na sledeca pitanja:
DINAMIKA RADA
REZULTATI ISTRAZIVANjA
Rezultati istrazivanja bice prezentovani u obliku brosure koja sadrzi ponudu i fotografije najreprezentativnijih gazdinstava.
UCESNICI
Maja Milojkovic, Nikola Paunovic, Milica Karic, Maja Matic, Zorica Stankovic.
STRUCNI SARADNIK
mr Nevenka Pjevac
podnosioci projekta
Jelena Sreckovic
Maja Milojkovic
UVOD
Rad podrazumeva istrazivanja na terenu, obradu podataka iz popisa poljoprivrede 1991., te sistematsko uporedjivanje popisa i stvarnog stanja 1997. sa osvrtom na tendencije razvoja.
DINAMIKA ISTRAZIVANjA
Istrazivanje ce se vrsiti u vise pravaca:
UCESNICI ISTRAZIVANjA
Ekipa je sastavljena od studenata 4.godine Geografskog fakulteta (Dejan Djordjevic, Jelena Calic, Biljana Ostojic, Jovica Jevtic).
podnosilac projekta
Dejan Djordjevic
Na istrazivackoj akciji Geografskog istrazivackog drustva Beograd, na podrucju Jelasnicke klisure, bice realizovan samo jedan bioloski rad, i to :
Na terenu bi se radila sistematizacija biljaka i odredjivanje sumske zajednice (sastojine). Izvrsilo bi se povezivaje dva ili vise terenska istrazivanja, a rezultati bi se obradili u jednom izvestaju, npr: rasprostranjenost jedne ili vise biljnih vrsta ili rodova u odnosu na staniste (nadmorsku visinu, tip zemljista, klimu...). Konkretno, uzmese recimo biljka roda Salvia i jos jedna drvenasta, npr. roda Fraxinus i prati se njihova rasprostranjenost na razlicitim lokalitetima, pri cemu se stavlja akcenat na vrste koje se pojavljuju iz tog roda. jedan od podprojekata bio bi ISPITIVANJE ANTROPOGENOG FAKTORA, odnosno uticaj coveka na prirodu, konkretno na sumske ekosisteme. Sve ovo se odnosi kako na kopnene tako i na vodene sredine.
Za realizaciju navedenog projekta potrebna je jedna osoba, mada postoji i mogucnost stvaranja istrazivacke grupe (u zavisnosti od interesovanja istrazivaca za navedeni projekat).
Sva potrebna sredstva za rad (ukljucujuci tu i knjige za determinaciju) kao i terensku opremu poseduje podnosilac projekta.
podnosilac projekta
Zorana Bosnic