Mir/Rat

Intervju: Sejfudin Tokic, predsjednik Ministarskog vijeca BiH u sjenci, razgovarao S. Kadric

Pa da pocnemo sa aplauzom u Banjaluci i porukom koja je ostala upamtljiva: »Vi prognani ste zapravo jedan narod«, te aplauzu koji si dobio?

Tokic: Skup prognanih gradjana Drvara, odrzan prije nekoliko sedmica u Banjaluci, u sportskoj dvorani »Borik« i sadrzaj tog sastanka nedvosmisleno je pokazao da nacionalna homogenizacija popusta i da ljudi sve vise pocinju razmisljati sa aspekta zivotnih interesa. Ovakav jedan skup pokazuje i da apsolutna kontrola politicke volje ljudi u Republici Srpskoj od strane SDS naprosto vise nije moguca.

Poruke koje su se cule sa ovog skupa bile su u stvari poruke pune podrske dosljednoj primjeni Mirovnog sporazuma iz Daytona i jasna poruka otpora svim onim politikama koje insistiraju da se BiH na odredjen nacin nacionalno teritorijalizira, odnosno da ekskluzivno pravo prisustva samo jednog naroda na jednoj teritoriji nije moguc koncept u normalizaciji zivota, odnosno stvaranju uslova za stabilan mir.

Mene je posebno impresionirala cinjenica da poslije svega sto se desilo u BiH - stradanja, rata, zlocina koji su pocinjeni i cinjenice da danas BiH u potpunoj medijskoj kontroli drze tri vladajuce nacionalne stranke, koje te medije koriste u propagandno-politicke svrhe, a ne u informativne, dakle da je u takvim uslovima politicka opcija koju zastupam ja i demokratska alternativa - Unija bosanskohercegovackih socijaldemokrata - kroz moj nastup u dvorani »Borik« svesrdno podrzana i na odredjen nacin mozda i sa najvecim stepenom odusevljenja pozdravljena. To pokazuje da izbjegli i prognani gradjani Bosne i Hercegovine, pripadnici bilo kojeg naroda jesu samo jednako unesreceni gradjani, zrtve nacionalno-sovinistickih politika i njihovih oligarhija, koje su ovaj rat i te kako iskoristile za svaku vrstu profiterstva.

Vlada u sjeni je dio demokratskih procesa i institucija koje imaju ulogu ukazivanja na propuste aktuelne politicke vlasti. Nju karakterise pamet, sile nema. Bosna, pa i cijeli Balkan je karakteristican po tome sto silni nemaju pameti, a pametni nemaju sile. Kakvo je stanje sa tvojom Vladom?

Tokic: Kabinet Alternativnog ministarskog vijeca BiH, Vlade u sjeni, predstavlja na odredjen nacin realizaciju istorijske obaveze opozicionih politickih stranaka, gradjanskih udruzenja, nezavisnih intelektualaca, svih samomislecih ljudi u Bosni i Hercegovini da pruze u ovom trenutku, pomalo presudnom za sadasnje i buduce generacije, demokratsku alternativu nacionalnim iskljucivostima, sovinistima i totalitaristickim strukturama koje u BiH u manjoj ili vecoj mjeri vladaju na cjelokupnoj teritoriji drzave.

Vlada u sjeni je okupila ljude razlicitih profila, sve visokoobrazovane kadrove, eksperte u odredjenim oblastima, ali istovremeno i ljude koji su svojim cjelokupnim djelovanjem u proteklom radnom angazmanu, a pogotovo u periodu posljednjih sedam godina i periodu rata u BiH djelovali i pokazali se sa pozicija humanosti, ljudi koji su u najtezim uslovima pokusavali djelovati na platformama mirnog rjesavanja sukoba i koji su se i u najtezim uslovima intenzivno zalagali za dosljedno postovanje ljudskih prava svih gradjana BiH, bez obzira na njihovu nacionalnu ili vjersku pripadnost. To u ekstremnim uslovima kakvi su vladali u nekim dijelovima BiH, pa i u citavoj BiH u proteklom periodu rata, treba i te kako cijeniti.

Vlada u sjeni tako okuplja bivseg gradonacelnika, clana Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, istovremeno clana Akademije nauka i umjetnosti Slovenije, gospodina Juraja Martinovica; zatim profesora banjaluckog Univerziteta, predsjednika Socijalno-liberalne stranke gospodina Miodraga Zivanovica; Milorada Dodika, istaknutog privrednika, jednog od zacetnika demokratske alternative na teritoriji Republike Srpske i covjeka koji danas vodi stranku Nezavisnih socijaldemokrata RS, kao najjacu opozicionu politicku strukturu iz Republike Srpske u Parlamentu BiH; potom Senka Nozica, clana najuzeg rukovodstva Republikanske stranke, uglednog sarajevskog advokata, potpredsjednika Helsinskog komiteta za ljudska prava u BiH i clana Nezavisnog udruzenja intelektualaca »Krug 99«; potom Nikolu Kragulja, uglednog privrednika iz Bosanske Gradiske i clana najuzeg rukovodstva stranke Nezavisnih socijaldemokrata RS; Zeljka Ivankovica, knjizevnika i publicistu, dopredsjednika Pen-centra BiH i dopredsjednika Hrvatske seljacke stranke BiH, stranke koja je odigrala posebno znacajnu ulogu u potpisivanju Njashingtonskog mirovnog sporazuma; zatim Srdjana Dizdarevica, predsjednika Helsinskog komiteta za ljudska prava u BiH i clana Nezavisnog udruzenja intelektualaca »Krug 99«, asocijacije iz Sarajeva koja okuplja najveci broj akademika i najuglednijih intelektualaca iz Sarajeva i Bosne i Hercegovine, pa i iz sireg regiona.

Zasto predstavnici SDP-a nisu u Vladi u sjeni, ili da to pitanje ostavimo za dr Lagumdziju?

Tokic: Vrlo cesto se postavlja pitanje ucesca predstavnika SDP u Vladi u sjeni i odnosa ove politicke organizacije prema citavom projektu izgradnje demokratske alternative. Do danas, od znacajnijih opozicionih politickih stranaka, niti bivsi komunisti u RS, niti bivsi komunisti u FBiH, dakle niti Socijalisticka stranka Zivka Radisica, niti SDP BiH gdje je sada lider dr Zlatko Lagumdzija, nisu pristupile ovoj inicijativi i mnogi medjunarodni predstavnici smatraju, na odredjen nacin, da je dobro da u Vladi u sjeni nema ni nacionalista ni komunista, kako to oni kazu. Ja se ne slazem sa takvim misljenjima i mi cemo uciniti sve da i ove politicke stranke i sve relevantnije politicke strukture, koje u ovom trenutku djeluju sa pozicija antinacionalizma, antisovinizma, odnosno prihvataju osnovna nacela demokratske alternative i Inicijativu o politickom konsenzusu, na bazi koje je i nastala Vlada u sjeni, i s tog aspekta ocekujem da ce prevladati misljenje u rukovodstvu SDP BiH da ipak ovoj ideji pristupe, utoliko prije sto individualno, nekoliko uglednih clanova pa cak i najuzeg rukovodstva SDP-a jeste spremno participirati u Vladi u sjeni, a i citav niz organizacije se vrlo pohvalno izrazilo. Da je to tako najbolje pokazuje da je znacajan broj delegata na posljednjem kongresu SDP-a trazio odgovor zasto se SDP ne ukljuci u ovakvu, jednu od medjunarodne zajednice snazno podrzanu inicijativu i od svih ljudi koji zele otvoriti perspektivu za Bosnu i Hercegovinu unutar zemlje, takodje sa izrazenom podrskom.

Kako ljudi sa kojima ste se sretali u SAD vide Bosnu sutra i kakve su sanse Bosne uopste iz njihovog ugla?

Tokic: Nikakve dileme nema da su svi predstavnici sa kojima smo mi razgovarali u Sjedinjenim Americkim Drzavama nedvosmisleno iskazali punu podrsku ocuvanju cjelovitosti BiH i njenoj afirmaciji kao decentralizovane, demokratske drzave tri ravnopravna, konstitutivna naroda i svih njenih gradjana. Posebno je razgovarano o mogucnostima sto brzeg ukljucivanja BiH u strateske integracione procese u Evropskoj uniji, potom ukljucivanje BiH u sire odbrambene sisteme, kao sto je Partnerstvo za mir itd.

Vlada SAD delegaciji Alternativnog ministarskog vijeca BiH nedvosmisleno je dala do znanja da SAD jesu spremne podrzati te procese i ucinit ce sve sto je moguce da sto prije zazivi BiH kao istinski dio i evropskog kontigenta i kao istinski dio sirokog odbrambenog sistema Partnerstva za mir. Preduslov za realizaciju takvih stavova, kako je ovde Dzon Kornblum popularno rekao, jeste postojanje oficijelne vlasti - Vlade BiH, koja bi vise razmisljala o interesima gradjana, a manje o svojim uskostranackim ili familijarnim interesima i tom prilikom pomenuo da kada BiH bude imala vladu kao sto je ova alternativna Vlada u sjeni, sastavljena od predstavnika sva tri naroda, od predstavnika oba entiteta i od predstavnika koji su spremni da dogovaraju, usaglasavaju i brze rjesavaju probleme unutar BiH, onda ce BiH vrlo brzo biti primljena i u Partnerstvo za mir, a kako Kornblum rece, i u Evropsku ekonomsku uniju.

Upravo je ovamo dolazila delegacija pokreta »Zeleni BiH« i u pet dana prezentirali su situaciju u BiH sa tog stanovista zakljucujuci da Bosna zivi izmedju dva vremena - u miru se desava ekocid, u ratu genocid. Kakve su sanse Bosne po tebi?

Tokic: Ono sto je danas karakteristika BiH jeste nepostojanje, nefunkcionisanje pravne drzave i suprotstavljanje vladajucih nacionalnih oligarhija, uskostranackih krugova da se odlucivanje o strateskim pitanjima BiH sa raznoraznih tijela prebaci u institucije sistema, u parlamente - dakle da oni koji su izabrani na proteklim izborima budu zaista ljudi koji ce odlucivati i o civilnoj implementaciji Daytonskog sporazuma i o onome sto je u ovom trenutku najbitnije, a to je normalizacija zivota, ozivljavanje privrede, odnosno ekonomsko povezivanje dva entiteta.

Mnogi govore o povratku ljudi. Kako ga ti vidis?

Tokic: Bez ostvarivanja prava povratka ljudi u svoje domove, kuce, stanove, nije moguce graditi bilo kakve pretpostavke za stabilan mir. Dakle, mi moramo od medjunarodne zajednice, a i unutar zemlje stvoriti takve odnose u kojima ce pravo na privatnu svojinu, radom stecenu kucu, biti neprikosnoveno pravo i odbiti bilo kakve primisli da neko moze zadrzati tudju kucu, tudju imovinu i u tom pogledu, vjerovatno, perspektive stabilnog mira najdirektnije zavise od uspjesnosti ostvarivanja ovog principa. Naravno, to nije moguce ostvariti sa postojecim vladajucim nacionalistickim politickim strukturama i zbog toga podrsku ostvarivanju ovog principa trebaju dati svi cestiti ljudi u BiH i u ovom trenutku neophodna je snazna podrska medjunarodne zajednice.