"Govoreci o strahu od privatizacije, koji je posljedica višegodišnjeg
“socijalistickog sna", dr Predrag Vujoviç je rekao da je najbolji primjer
za razbijanje tih zabluda nikšicka “Trebjesa", koju je kupio strani
partner. Boljeg primjera nema. Zaposleni u pivari su, tokom procesa
pregovaranja Vlade i rukovodstva Nikšicke pivare s rukovodstvom Interbrua
imali izrazen strah, ali sada, nakon nekoliko mjeseci rada pod novim
vlasnicima, veçina radnika ima pozitivan stav oko privatizacije Pivare -
rekao je dr Vujoviç. On je ubijeđen da çe “sadašnji strahovi brzo nestati
çim radnici osjete promjene - više plate, efikasnije poslovanje, bogaçenje
zaposlenih i akcionara".
Prema ovom mišljenju dr. Vujoviça, privatizacija sama po sebi donosi "više
plate, efikasnije poslovanje, bogaçenje zaposlenih i akcionara". Međutim,
to nikako ne moze biti istina. Radi toga i pišem ovaj svoj komentar.
Ako su radnici Nikšiçke pivare zaista dobili veçe plate, a pivara pocela
efikasnije da posluje, tada je to moglo uslijediti samo iz slijedeçih razloga:
a) Izvršena je smjena rukovodstva pivare tako da su na celo došli ljudi
koji znaju kako se pivo mora proizvoditi i prodavati.
b) Poveçana je radna i proizvodna disciplina tako da radnici sada za isto
vrijeme proizvedu veçu kolicinu piva nego ranije.
c) Poveçana proizvodnja se moze prodavati kupcima koji imaju dovoljno novca
da preuzetu robu plate u dogovorenom roku.
d) Poveçane su prodajne cijene. (Na ovaj zakljucak me nagoni informacija
koja je data na kraju citiranog izvještaja da se novi pretsjednik Upravnog
odbora Patrik Dirik zalio republickoj i saveznoj vlasti na nelojalnu
konkurenciju tvrdeçi između ostalog da "Beogradska industrija piva i Peçka
pivara prodaju pivo u Crnoj Gori ispod trzišne cijene i tako upraznjavaju
sve trikove kako bi osvojili crnogorsko trzište". Ako Nikšiška pivara nije
u međuvremenu poveçala cijene, onda ova situacije nije nešto što bi moglo
bitno ugroziti poslove g. Dirika. Šta li çe tek biti kada i ove dvije
pivare budu privatizirane?!
e) U toku procesa privatizacije izvršen je bez ikakve naknade otpis svih
dubioznih potrazivanja, a knjigovodstvena vrijednost imovine svedena na
stvarni nivo. Na taj nacin Nikšiçka pivara je oslobođena "fantomskih
knjigovodstvenih troškova dogovorne ekonomije" koji su inace u stanju i da
najuspješniju firmu dovedu na prosjacki štap.
Objektivno gledajuçi, ni jedan od pobrojanih uslova nije u bilo kakvoj vezi
s procesom privatizacije. Sve te promjene bi mogle biti izvršene u Nišiçkoj
pivari i pod uslovom da privartizacija nije izvršena. Radi se samo u
osnovnim realnim (a ne fantomskim) ekonomskim predpostavkama za veçe plate
i efikasnije poslovanje. Ukoliko se u međuvremenu promijene bilo koji od
pobrojanih uslova poslovanja, slika çe biti sasvim drugacija bez obzira na
privatizaciju.
Prema tome, izlaz iz privrednog çorsokaka lezi u primjeni realnih (a ne
fantomskih) ekonomskih kategorija u poslovanju privrednih organizacija.
Privatizacija dolazi na kraju balade kao nuzan uslov funkcionisanja drzavne
uprave koja mora da se brine da opšti uslovi privređivanja budu zasnovani
na realnim osnovama, da se eliminiše nelojalna konkurencija i t.d., a ne da
se drzava bavi privrednim poslovima u cilju sticanja profita.
Pitam se koliko je radnicima, i ne samo njima, sve ovo zaista jasno?
Mirko Katiç