"Republika"

	Broj 244

*Sta citate* Religija i kultura Vojislav Stanovcic, »Politicke ideje i religija«, 1–2 (370 i 359 str.), Beograd 1999, izd. Udruzenje za politicke nauke Jugoslavije (dzepni format, latinica) Pred nama se nalazi delo istaknutog profesora Fakulteta politickih nauka u Beogradu, clana SANU, erudite i moraliste, koje se bavi nizom slozenih pitanja fundamentalnog znacaja iz oblasti politikologije, istorije politickih doktrina, nauke o religiji i teologije. Delo je jedinstveno u srpskoj naucnoj knjizevnosti; pre njega se slicnom tematikom opsirno bavila jedna knjiga nedavno preminulog profesora beogradskog Pravnog fakulteta Andrije Gamsa, no ona se ogranicavala na politicke implikacije Biblije; dve Stanovciceve knjige sire okvir tih implikacija na sve svetske religije. Obuhvaceni su, s tim u vezi, judaizam, budizam, konfucijanizam, hriscanstvo i islam. Najveca paznja posvecena je, pri svemu tome, zapadnom hriscanstvu, odnosno zapadnim crkvama kao institucijama. Kod ovakvih radova od znacaja je osnovni stav autora prema religiji. Stanovcic nije vernik. Stoga on razmatranju ne pristupa polazeci od dogmi neke religije, vec od pretpostavke da je religija ljudska tvorevina koja kao sve ljudske tvorevine podleze istorijskom razvoju. U sadasnjem trenutku tog razvoja za nju vazi Niceov sud: »Bog je mrtav«. S te tacke gledista od vaznosti je jedino politicka i eticka funkcija religija, to jest doprinose li one politickim sukobima, u prvom redu ratovima, ili miru, sluze li unapredjivanju ili unazadjivanju coveka kao moralno odgovornoga bica. Prema Stanovcicu, ove funkcije religija pre su negativne nego pozitivne – posebno je takozvani verski »fundamentalizam« izvor nesagledivih opasnosti. Predohrana nije, medjutim, prinudna ateizacija kojoj je pribegavao marksizam, vec ozbiljno negovanje verske tolerancije, svojstveno zemljama zapadnog kulturnog kruga. Privrzenik pozitivnih tradicija tog kulturnog kruga, na cijem se vrhu nalaze ogranicena (slobodna) vlada i vladavina prava, je i Stanovcic. Prva knjiga se deli na Uvod, koji sa napomenama obuhvata vise od pola knjige, glavu I: Eticka i politicka ucenja osnivaca svetskih religija, glavu II: Vladarsko zezlo i biskupski stap (Uloga religije/crkve u legitimizaciji vlasti) i glavu III: Svetovno i sveto. Druga knjiga se deli na glavu IV: Drustvena uloga mitova, simbola i rituala, glavu V: Drustvo – kultura – religija, glavu VI: Religijska svest i savremena drustvena misao, Glavu VII: Politicka kultura i politicka mitologija i glavu VIII: Ideje i pravni okviri verskog mira i tolerancije. Na kraju se nalazi odabrana bibliografija na srpskom i stranim jezicima. Treba napomenuti da je svakom poglavlju pridodato mnostvo primedaba, od kojih su neke same po sebi male rasprave; imponuje bogatstvo znanja koje se ocituje u razmatranju svakog pojedinog pitanja. Delo je pisano i za strucnjake i za siru citalacku publiku. *Milan Petrovic*

Posaljite nam vas komentar